Blogs

De Lofzang van Simeon: Waar heb ik vandaag Gods licht gezien?

Het is 2 februari: het feest van de Opdracht van de Heer in de tempel. Bij dit feest hoort de lofzang van Simeon. Deze Bijbelse lofzang wordt dagelijks gezongen in talloze kloosters en kerken. In de tekst en muziek van dit eeuwenoude lied is zo steeds weer wat nieuws te ontdekken.

De lofzang van Simeon

Een paar jaar terug verbleef ik een week in het gastenhuis van een klooster. Eén avond kwam een van de zusters naar ons voor een Bijbelstudie. Als onderwerp koos ze de Bijbelse lofzang die we even later bij de completen zouden zingen: de lofzang van Simeon.

Ze begon met een vraag: wanneer zong Simeon deze lofzang? Simeon ontmoette Jezus in de tempel, maar waar staat dat in de Bijbel beschreven? Was het bij de besnijdenis of toen Jezus twaalf was?

We waren met een gemend gezelschap in het gastenhuis: gereformeerd, evangelisch, katholiek, oosters-orthodox met joodse wortels, van alles door elkaar. Maar met alle kennis die we gezamenlijk hadden, moesten we toch even over deze vraag nadenken.

Veertig dagen na het Kerstfeest

Lucas 2:22
“Toen de tijd was aangebroken dat ze zich overeenkomstig de wet van Mozes rein moesten laten verklaren, brachten ze hem naar Jeruzalem om hem aan de Heer aan te bieden. (…) Er woonde toen in Jeruzalem een zekere Simeon. Hij was een rechtvaardig en vroom man, die uitzag naar de tijd dat God Israël vertroosting zou schenken, en de heilige Geest rustte op hem.”

Veertig dagen na zijn geboorte werd Jezus, volgens de wet van Mozes, opgedragen in de tempel. Deze gebeurtenis wordt gevierd op 2 februari, precies veertig dagen na het kerstfeest. Dit feest van de Opdracht van de Heer in de tempel sluit daarmee de kerstcyclus af. Bij deze gelegenheid ontmoetten Jezus en zijn ouders Simeon.

Lucas 2:27-32
“Toen Jezus’ ouders hun kind in de tempel binnenbrachten nam Simeon het kind in zijn armen en loofde hij God met de woorden:

Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals u hebt beloofd.
Want met eigen ogen heb ik de redding gezien
die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken:
een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen
en dat tot eer strekt van Israël, uw volk.”

In de volksmond wordt deze dag ook wel Maria Lichtmis genoemd. Of, in het Engels, Candlemas. Al eeuwenlang begint de dienst met een lichtprocessie met kaarsen, een rechtstreekse verwijzing naar de ontmoeting met Simeon: hij herkent in het kleine kind ‘een Licht’ dat voor de heidenen straalt. Tijdens de processie wordt zijn lofzang gezongen.

Een dagelijkse lofzang

De lofzang van Simeon is ook bekend als het Nunc Dimittis, naar de eerste woorden van de Latijnse tekst. In de kloosterliturgie heeft de lofzang een vaste plek gekregen in de completen, het nachtgebed. In talloze kloosters en kerken klinkt deze lofzang dagelijks.

Mijn eerste ervaring met het dagelijks getijdengebed was toen ik jaren terug voor het eerst een week met mijn koor de Choral Evensongs in Engeland zou zingen. Uit de stapel met bladmuziek viste ik maar liefst zeven verschillende zettingen van het Nunc Dimittis. Wordt zo’n tekst dan niet saai? vroeg ik me in eerste instantie af.

Maar aan het eind van de week dacht ik daar anders over: iedere dag wordt juist weer een ander stukje uit de tekst uitgelicht. Door de muziek kun je het verhaal iedere keer weer opnieuw vertellen. De tekst gaat zo nooit vervelen. Sterker nog, er blijkt iedere dag iets nieuws te ontdekken.

Waar heb ik vandaag Gods licht gezien?

De uitleg van de zuster tijdens onze avond in het klooster richt zich vooral op het woord licht. Dit komt immers in de hele Bijbel terug. Genesis begint met: “Er moet licht komen, en er was licht.” Jesaja profeteert: “Het volk dat in duisternis ronddoolt ziet een schitterend licht.” In de Adventstijd verwachten wij het Licht en worden wij geroepen dat licht te verspreiden. De herders in de kerstnacht zagen een stralend licht en ook de drie magiërs uit het Oosten werden door een felle ster op weg gestuurd naar het kind van Bethlehem. In de liturgie van Pasen gaan we van het diepe donker naar stralend licht.

Deze beweging zit ook in het dagelijkse getijdengebed. In de lofzangen die dagelijks terugkomen, maar ook in de psalmen. In de nachtwake midden in de nacht worden vaak de wat meer droevige psalmen gezongen, maar iedere dag in de ochtend staat het licht centraal. Iedere dag wachten, om net als Simeon het licht te kunnen aanschouwen.

De zuster geeft ons een opdracht mee. Simeon zingt: “Want met eigen ogen heb ik de redding gezien.” Zo kan de lofzang van Simeon ook een uitnodiging worden, om juist aan het eind van de dag aan jezelf de vraag te stellen: Waar heb ik vandaag Gods redding en Gods licht gezien?

Zo ontdek ik – talloze evensongs en getijdengebeden later – tijdens deze Bijbelstudie in het klooster weer wat nieuws in deze eeuwenoude lofzang.

Marian de Heer is redacteur bij uitgeverij Adveniat en projectcoördinator van de Maand van de Bijbel. 

 

De Bijbel zingt!
Wilt u meer lezen, zien en luisteren over de Lofzang van Simeon en andere Bijbelse liederen? Lees de speciale nieuwsbrief van het Huis van de Kerkmuziek bij het thema Zing een nieuw lied:

De Bijbel zingt (Maand van de Bijbel)
De Bijbel staat vol met liederen. Psalmen natuurlijk, maar dat is beslist niet het enige. Er zijn nog twee Bijbelboeken die bestaan uit liederen: Klaagliederen van Jeremia en Hooglied. En dan staan er verspreid door de Bijbel nog allerlei liederen of teksten die als lied geïnterpreteerd kunnen worden.

De Maand van de Bijbel 2022 heeft als invalshoek Zing een nieuw lied. Een mooie gelegenheid om aandacht te geven aan liederen in de Bijbel. Eeuwenoud, maar elke keer weer als nieuw. Ter gelegenheid van de Maand van de Bijbel 2022, bieden we hier een wandeling in woord, beeld en klank langs liederen uit de Bijbel.

Het Huis van de Kerkmuziek is een platform van allerlei bestaande organisaties die actief zijn op het terrein van de kerkmuziek. Ze hebben stuk voor stuk hun eigen achtergrond, een specifiek aandachtsveld, een eigen kerkelijke of liturgische context. In het Huis van de Kerkmuziek werken deze organisaties samen. Zij bieden inspiratie voor de hele wereld van de kerkmuziek: spelers en liefhebbers, kerkgangers en koorzangers, kinderen en senioren, leken en liturgen.